Η ψυχοκινητική αγωγή των παιδιών και άλλα πολλά!

Συνέντευξη της κας Χριστίνας Σύψα στην Τόνια Χανιώτη για το Babytips

Γνωρίσαμε την Χριστίνα Σύψα (Ψυχοκινητική Παιδαγωγός – Θεραπεύτρια) μέσα από την συνεργασία μας με το Εργαστήρι Ψυχοκινητικής.και το PlayGym. Με αυτή την ευκαιρία της ζητήσαμε να μας λύσει απορίες για την ψυχοκινητική αγωγή των παιδιών και πως εφαρμόζεται από τους επαγγελματίες παιδαγωγούς με εξειδίκευση στην ψυχοκινητική.

Τι είναι η ψυχοκινητική;

Η ψυχοκινητική εξέλιξη ενός ανθρώπου αναφέρεται σε όλες εκείνες τις δεξιότητες που αποκτά από τη βρεφική ηλικία κι έπειτα, στο σωματικό / κινητικό, στο γνωστικό / αντιληπτικό και στο συναισθηματικό / κοινωνικό τομέα. Όλοι οι παραπάνω τομείς αναπτύσσονται παράλληλα και ο ένας επηρεάζει τον άλλον. Έτσι, η ψυχοκινητική επιστήμη τονίζει την άμεση σχέση που υπάρχει μεταξύ του σώματός μας, της αντίληψής μας και των συναισθημάτων μας.

Μιλήσατε για σώμα, αντίληψη και συναίσθημα… Βασικά στοιχεία για την ανάπτυξη ενός παιδιού!

Σωστά! Η ψυχοκινητική αγωγή είναι μία παιδαγωγική προσέγγιση που περιλαμβάνει σωματικές εμπειρίες και κινητικές δραστηριότητες για να αναπτύξει συνολικά την προσωπικότητα των παιδιών.

Απευθύνεται μόνο σε παιδιά ή «καλύπτει» και άλλες ηλικίες;

Είναι προφανές πως είναι κατάλληλη για την προσχολική ηλικία και τις πρώτες τάξεις του δημοτικού, μια και ως αυτή την ηλικία τα παιδιά αναπτύσσουν τις βασικές δεξιότητες παράλληλα.  

Η Ψυχοκινητική Αγωγή ενισχύει όλους τους τομείς ψυχοκινητικής ανάπτυξης, ανταποκρίνεται στις ανάγκες των παιδιών και είναι πολύ ευχάριστη.

Η ψυχοκινητική όμως, είναι κατάλληλη και για μεγαλύτερες ηλικίες, ακόμα και για την τρίτη ηλικία, εφόσον επιχειρείται η επανεκπαίδευση των ατόμων που αντιμετωπίζουν κάποιες δυσκολίες σε κάποιες από τις παραπάνω δεξιότητες. Τότε όμως μιλάμε για Ψυχοκινητική Θεραπεία. Οι βασικές αρχές των δύο παρεμβάσεων είναι οι ίδιες, αλλά οι στόχοι αλλάζουν ανάλογα με την περίσταση.

Εξηγήστε μου ποια είναι τα ψυχοκινητικά παιχνίδια; Ποια η διαφορά τους από τα «κανονικά» παιχνίδια, σε τι βοηθάνε;

Όλα τα παιχνίδια είναι ψυχοκινητικά από τη στιγμή που χρησιμοποιούμε το σώμα μας και τις λειτουργίες του, το μυαλό μας και τις αισθήσεις μας και από τη στιγμή που ότι κάνουμε με το σώμα μας δημιουργεί κάποιες αλλαγές στον εσωτερικό μας κόσμο και στα συναισθήματά μας.

Σε αυτά τα παιχνίδια πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν το σώμα και η κίνηση! Έτσι λοιπόν το βρέφος που παίζει με τα κρεμαστά παιχνίδια στην κούνια του, το μωρό που παίζει με τους κύβους, τα παιδιά στην παιδική χαρά, τα μεγαλύτερα παιδιά που παίζουν πιο οργανωμένα παιχνίδια με κανόνες, αλλά και οι ενήλικες που παίζουν στο πάρκο, στην παραλία ή διαφόρων λογής επιτραπέζια παιχνίδια μέσα στο σπίτι, μπορούμε να πούμε ότι παίζουν ψυχοκινητικά παιχνίδια.

Ανάλογα με το περιεχόμενο του παιχνιδιού, βελτιώνεται ο συντονισμός του σώματος, η ισορροπία, η λεπτή κίνηση, ο προσανατολισμός, η οπτική και ακουστική αντίληψη, η συγκέντρωση, η μνήμη, η κριτική σκέψη, η αυτοεκτίμηση, η αυτενέργεια και η κοινωνικοποίηση.

Τώρα λοιπόν, που κατανοήσαμε τις βασικές αξίες της ψυχοκινητικής αγωγής, ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να ξεκινήσει ένα παιδί κινητικές δραστηριότητες;

Όσο πιο νωρίς τόσο πιο καλά!.

Από τον πρώτο χρόνο της ζωής του, το παιδί αναπτύσσει τα κινητικά του πρότυπα. Οι ακούσιες- αντανακλαστικές κινήσεις εξελίσσονται σε εκούσιες και πιο εξειδικευμένες!

Ανάλογα λοιπόν με το στάδιο κινητικής ανάπτυξης, μπορούμε να δώσουμε ερεθίσματα στα παιδιά ώστε να φτάσουν στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους. Τα κινητικά προγράμματα για παιδιά έως 5 ετών είναι απαραίτητο να στοχεύουν στην ολιστική ανάπτυξή τους και να πραγματοποιούνται από εξειδικευμένους επαγγελματίες, εξειδικευμένους για τις μικρές ηλικίες.

Και βέβαια, ο στόχος αυτών των μαθημάτων πρέπει να είναι η ανάπτυξη του παιδιού και όχι η εκμάθηση ενός συγκεκριμένου αθλήματος ή πρακτικής.

Είναι σημαντική η βοήθεια των γονιών;

Προφανώς! Έως τα 3-3,5 έτη τα παιδιά δεν είναι αρκετά ώριμα να ακολουθήσουν κανόνες ή να λειτουργήσουν ομαδικά. Για το λόγο αυτό η συμμετοχή των γονιών είναι σημαντική. Με την παρουσία του γονιού το παιδί οργανώνεται, νιώθει ασφάλεια και αποκτά αυτοπεποίθηση. Τα προγράμματα με γονείς και παιδιά μπορούν να λειτουργήσουν ως ένα μεταβατικό στάδιο από το παιχνίδι στο σπίτι, στην αυτόνομη συμμετοχή τους σε οργανωμένες δραστηριότητες.

Ας αλλάξουμε θέμα, η yoga  εμφανίζεται όλο και πιο δυνατά τα τελευταία χρόνια, και μάλιστα ως η πλέον εναλλακτική δραστηριότητα. Στο Εργαστήρι Ψυχοκινητικής έχετε δημιουργήσει προγράμματα yoga για μικρά παιδιά.

Πραγματικά, μπορεί ένα παιδί να κάνει ασκήσεις yoga; Σε τι το βοηθάει;

Αν παρατηρήσει κανείς τα στάδια κινητικής εξέλιξης των παιδιών θα δει πως πολλές από τις θέσεις που παίρνουν είναι οι βασικές θέσεις από τις οποίες γίνονται οι στάσεις της Γιόγκα (asanas), όπως για παράδειγμα η ύπτια, η πρηνή, η καθιστή, η γονατιστή ή η όρθια θέση.

Επίσης αναπτυξιακά τα παιδιά ελέγχουν πρώτα τον κορμό τους, έπειτα τα άνω και κάτω άκρα και έπειτα τα συντονίζουν όλα αυτά μαζί. Από την ηλικία των 3-4 ετών και μετά αρχίζουν να αποκτούν καλύτερο έλεγχο των κινήσεών τους. Από αυτή την ηλικία κι έπειτα μπορούν να μιμούνται συνειδητά ορισμένες απλές asanas (στάσεις), αλλά δε μπορούν να συγκεντρωθούν για πολλή ώρα σε αυτές. Μην περιμένουμε δηλαδή τα μικρά παιδιά να «ασπαστούν» την φιλοσοφία της Γιόγκα, περιμένουμε όμως πολλά άλλα…

Η Γιόγκα στις «μικρές» ηλικίες ενισχύει τη σωματογνωσία, τον έλεγχο του σώματος, την ευλυγισία, τη δύναμη, την οπτικο- χωρική αντίληψη, τη συγκέντρωση, την ικανότητα να χαλαρώνουν και όλα αυτά μαζί αναπτύσσουν την αυτογνωσία και την αυτοπεποίθησή τους.

Αν ένα παιδί ξεκινήσει γιόγκα από μικρή ηλικία θα μπορέσει να αποκτήσει αυτές τις δεξιότητες πιο γρήγορα και βεβαίως πιο αποτελεσματικά!

Όλοι ξέρουμε ότι ο ρυθμός και η προσπάθεια για την έκφραση του, βοηθούν το παιδί στο συντονισμό των κινήσεων του, από πολύ μικρή ηλικία. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα;

Τα παιδιά από τη στιγμή που στέκονται στα δυο τους πόδια, προσπαθούν να μετακινηθούν χρησιμοποιώντας όλα τα μέλη του σώματός τους όπως μπορούν, και βγάζουν φωνούλες. Λόγος και κίνηση πάνε μαζί!

Εξερευνούν κι εξελίσσουν ασταμάτητα αυτές τις νέες ικανότητες, οι οποίες είναι έμφυτες σε όλα τα παιδιά και μέσα από αυτές εκφράζουν τη διάθεσή τους, εκτονώνονται, δοκιμάζουν και  μαθαίνουν. Το κοινό στοιχείο του λόγου και της κίνησης είναι ο ρυθμός! Επομένως όσο μεγαλώνει το παιδί τόσο πιο καλά συντονίζει το περπάτημα και το τρέξιμο, αρθρώνει καλύτερα συλλαβές και λέξεις και σιγά σιγά αρχίζει να συγχρονίζει την κίνηση με την ομιλία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα παιχνιδοτράγουδα (πχ. ένα φράγκο η Βιολέττα, κ.ά.) που εφευρίσκουν τα παιδιά όταν πλέον αρχίζουν να βρίσκουν έναν κοινό ρυθμό στην κίνηση και το λόγο τους.  Επίσης είναι αξιοσημείωτο ότι αυτό το φαινόμενο παρατηρείται σε παιδιά από όλο τον κόσμο.

Η Χριστίνα Σύψα είναι Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, Ψυχοκινητική παιδαγωγός – θεραπεύτρια, με μετεκπαίδευση στην Προσαρμοσμένη Κινητική Δραστηριότητα και την Ψυχοκινητική θεραπεία / Υπεύθυνη Προγραμμάτων στο Εργαστήρι Ψυχοκινητικής και στο PlayGym.